"Η οικογένεια" της Sara Mesa

Όταν διαβάζω ένα βιβλίο περιμένω συνήθως δύο πράγματα... Το πρώτο είναι να είναι ευδιάκριτος ο στόχος του βιβλίου... Ο συγγραφέας θέλει να διασκεδάσει τον αναγνώστη, να τον σοκάρει, να τον προβληματίσει; Το δεύτερο είναι κάτι που έχει να κάνει με το προσωπικό μου γούστο, περιμένω μια κορύφωση στην πλοκή, σταδιακή ή όχι... Στο δικό μου μυαλό αυτό το στυλ γραφής λειτουργεί καλύτερα, όπως στην αρχαία τραγωδία έρχεται η κάθαρση και λυτρώνει τον θεατή από το συναίσθημα και το άγχος της παρακολούθησης της πλοκής... Κανένα από τα δύο αυτά στοιχεία δεν βρήκα στο βιβλίο της Sara Mesa και για αυτό το τέλος της ανάγνωσης του με βρήκε μπερδεμένο και με ένα απροσδιόριστα δυσάρεστο συναίσθημα μέσα μου...

Η οικογένεια είναι εξαμελής: ο Πατέρας, η Μητέρα, ο Νταμιάν, η Ρόσα, ο Άκι και η υιοθετημένη ξαδέρφη Μαρτίνα... Η μικρή αυτή κοινότητα λειτουργεί βάση των αρχών και των ιδανικών που επιβάλλει ο Πατέρας... Δεν υπάρχει παρέκκλιση από αυτά για κανένα λόγο ακόμα και αν αυτά οδηγούν τα μέλη τους να ζουν απομονωμένα από τους υπόλοιπους ανθρώπους αντιμετωπίζοντας τους στην καλύτερη των περιπτώσεων σαν κακή επιρροή... Ο Πατέρας είναι ο χαρακτήρας που καθορίζει τις μοίρες όλων... Ιδεαλιστής και υπεροπτικός, επιβάλλει τις απόψεις και τις σκέψεις του στην Μητέρα και τα παιδιά, πασχίζει πολύ για να δημιουργήσει μια εικόνα κύρους, σεβασμού και πειθούς σε όλους... Δεν μεταχειρίζεται την φυσική βία αλλά με τον τρόπο του επιβάλλει με το έτσι θέλω τις επιθυμίες του και τις απόψεις του... Στην "φούσκα" που προσπαθεί να δημιουργήσει όμως υπάρχουν ρωγμές (εύστοχη λέξη που χρησιμοποιείται στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) οι οποίες ξεκινάνε από τον ίδιο και την οικογένεια του... Κάποιες από αυτές τις "ρωγμές" διαβάζουμε στα κεφάλαια του βιβλίου, μικρές διηγήσεις από την πλευρά των μελών της οικογενείας και όχι μόνο, ασύνδετες μεταξύ τους, που στόχο έχουν την σκιαγράφησή της...

Ακόμα και τώρα που πληκτρολογώ αυτές τις λέξεις δεν έχω καταλήξει μέσα μου για το ποιος είναι ο στόχος του βιβλίου... Είναι ευδιάκριτο ότι η  Sara Mesa θέλει να προβληματίσει τον αναγνώστη της αλλά με μπερδεύει ο στόχος της κριτικής της... Είναι η οικογένεια ως θεσμός, οι μηχανισμοί καταπίεσης και τα συναισθηματικά αδιέξοδα που προκαλούνται ενίοτε εντός της; Αντιλαμβάνομαι την κριτική στην υποκρισία και τον καθωσπρεπισμό που υπάρχει εντός του θεσμού της οικογένειας που κατά την άποψή μου πηγάζει από την ανειλικρίνεια ως προς τα συναισθήματα και της αποδοχής κυρίως προ τον εαυτό μας αλλά από την άλλη το κεφάλαιο με την Κλάρα με μπέρδεψε τρομερά όταν αυτή επιλέγει να μην πει την αλήθεια στην μητέρα της για τον Πατέρα γιατί είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν... Δεν κατάλαβα γιατί τοποθετεί την οικογένεια στην εργατική τάξη, χαρακτηριστικό που τονίζεται αρκετές φορές... Καλώς ή κακώς είμαστε συνηθισμένοι σε κριτικές της αστικής οικογένειας στα πλαίσια μια ευρύτερης κοινωνικής και πολιτικής θεώρησης των πραγμάτων... Η οικογένεια από την πλευρά της εργατικής τάξης συνήθως μελετάται ως προς τις δυσλειτουργίες που παράγουν η ένδεια και η κοινωνική καταπίεση, όμως εδώ δεν έχουμε μια τέτοια περίπτωση... Το χρήμα δεν παίζει κανένα σημαντικό ρόλο σε αυτή την οικογένεια και στις διηγήσεις που διαβάζουμε, ο βιοπορισμός είναι εξασφαλισμένος, γιατί τονίζεται η καταγωγή της οικογένειας από την εργατική τάξη; Θέλει η συγγραφέας μέσα από το βιβλίο της να χλευάσει την υποκρισία της, την ανεπάρκεια της, τα κόμπλεξ κατωτερότητας της εργατικής τάξης; Προσωπικά, δεν έχω καταλήξει σε κάποιο συμπέρασμα, απλά καταθέτω τις σκέψεις μου... 

Όπως έγραψα παραπάνω, το βιβλίο χωρίζεται σε σύντομα κεφάλαια που αφηγούνται ιστορίες από την ζωή των μελών της οικογένειας... Οι ιστορίες είναι ασύνδετες μεταξύ τους, με την λογική μιας ενιαίας πλοκής και σκιαγραφούν τα βαθύτερα συναισθήματα των μελών της... Οι αφηγήσεις λειτουργούν μια χαρά ως προς την αποτύπωση του χαρακτήρα και των συναισθημάτων του κάθε αφηγητή, το πρόβλημα της αφήγησης είναι ότι δεν "χτίζει" πάνω στις μεμονωμένες ιστορίες μια πλοκή που θα οδηγήσει σε μια κορύφωση... Παραθέτει απλά τα γεγονότα, το ένα μετά το άλλο, σκιαγραφώντας μεν ικανοποιητικά τους χαρακτήρες αλλά μην οδηγώντας πουθενά, σε καμιά κορύφωση, καμία συναισθηματική κάθαρση., αφήνει τον αναγνώστη σε ένα συναισθηματικό κομφούζιο, να είναι απλά παρατηρητής των ζωών των μελών της οικογένειας... 

Συνοψίζοντας, η έλλειψη των δύο στοιχείων που περιέγραψα πιο πάνω με έκαναν να μην ξέρω αν μου άρεσε το βιβλίο ή όχι... Το βρήκα δυσάρεστο όχι μόνο ως προς τα συναισθήματα που μου προκάλεσε αλλά και ως το αίσθημα πνιγμού και αδιεξόδου που είχα ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του, δεν μπορώ όμως να πω ότι το θεωρώ ένα κακό βιβλίο... Είναι ένα βιβλίο που μπορεί να μην ταιριάζει σε μένα, αν θα ταιριάξει σε κάποιον άλλο αναγνώστη, μόνο η ανάγνωσή του θα το αποδείξει...