Πνίξε μάνα το παιδί να γλυτώσεις τη ζωή...

Η καταγωγή μου από την πλευρά της μητέρας μου είναι από την Κύπρο... Θυμάμαι όταν ήμουν μικρός, μου είχε κάνει εντύπωση μια ιστορία που μου έλεγε η Κύπρια γιαγιά μου, όταν στα παλιά χρόνια κάποιοι χωρικοί για να σωθούν από μια επιδρομή Τούρκων (έλεγε η γιαγιά) κρύφτηκαν σε μια σπηλιά και το κλάμα ενός μωρού κόντεψε να τους προδώσει... Ένας βιολιστής Κύπριος που είχαν πάρει μαζί τους οι επιδρομείς, σκάρωσε ένα αυτοσχέδιο τραγουδάκι, όταν άκουσε τα κλάματα του μωρού, στο οποίο επαναλάμβανε διαρκώς το δίστιχο "Πνίξε μάνα το παιδί να γλυτώσεις τη ζωή..." για να προειδοποιήσει τους φυγάδες... Στην προσπάθεια να του κλείσουν το στόμα το παιδί όντως πνίγηκε αλλά οι χωρικοί σώθηκαν...

Η ιστορία αυτή ήταν κρυμμένη πολλά χρόνια μέσα στο μυαλό μου όταν χωρίς σημαντικό λόγο και αιτία την ξαναθυμήθηκα... Έψαξα λίγο στο internet και ανακάλυψα ότι η ιστορία αυτή αναφέρεται σε μια λαϊκή παράδοση ενός χωριού στα ορεινά της Λευκωσίας, τον Άγιο Θεόδωρο Σολέας, από την ιστοσελίδα του χωριού το σχετικό απόσπασμα:

...Σε μια απόκρημνη πλαγιά στα βουνά της Καθολικής, βρίσκεται ένας τεράστιος βράχος που και σήμερα λέγεται «Ρότσος του Μωρού». Κάτω από το βράχο, σύμφωνα με την παράδοση, κατέφυγαν σε μια σπηλιά οι χωριανοί μας, για να γλιτώσουν, σε μια από τις πολλές επιδρομές των Σαρακηνών. Οι Σαρακηνοί αγγάρεψαν ένα βιολάρη, για να τους δείχνει το δρόμο να φτάσουν στη σπηλιά, μ’ αυτός προσπαθούσε, με διάφορους τρόπους, να τους παραπλανήσει. Όταν κόντεψαν τη σπηλιά, ο βιολάρης που ήταν μπροστά-μπροστά, άκουσε κλάμα μωρού και φοβούμενος πως, αν το κλάμα συνεχιζόταν, θα πρόδιδε τη σπηλιά και θα χάνονταν τόσες ψυχές, άρχισε να παίζει, δυνατά, το βιολί του, για να καλύψει από τη μια το κλάμα του μωρού κι από την άλλη για να προειδοποιήσει τους κρυμμένους χωριανούς μας. Η παράδοση λέει, μάλιστα, πως τραγουδούσε κι αυτό το δίστιχο:

«Πνίξε, μάνα το παιδί

να γλιτώσεις τη ζωή....»

Η μαύρη μάνα, προσπαθώντας να κλείσει το στόμα του μωρού της, για να μην κλαίει, το’ πνίξε στ’ αληθινά. Σώθηκαν, βέβαια οι χωριανοί μας από τους Σαρακηνούς, μα το μωρό που χάθηκε, έδωσε τ’ όνομά του στο βράχο, που’ μείνε να θυμίζει μέρος της ιστορίας του χωριού μας και του τόπου μας, γενικά...

Το χωριό της γιαγιάς μου είναι το τελευταίο χωριό της επαρχίας Λεμεσού προς την Πάφο πράγμα που σημαίνει ότι η ιστορία αυτή διένυσε μεγάλη απόσταση, ειδικά για τα δεδομένα της εποχής, για να γίνει γνωστή από την μια μεριά της Κύπρου μέχρι την άλλη και τέλος να φτάσει σε μένα... Παρόμοιες ιστορίες αναφέρονται σε πολλές λαϊκές παραδόσεις, όχι μόνο της Κύπρου αλλά και άλλων τόπων, όπως η παρακάτω:

...Μαρτυρούνται και ιστορικά γεγονότα: Η παράδοση αναφέρεται ότι κατά «Το πάρσιμο της Κίου» οι άντρες σκόρπισαν, οι νέες γυναίκες και τα μικρά κρύφτηκαν σε υπόγεια, ενώ οι εχθροί έβαλαν με τη βία τις γριές γυναίκες να χορέψουν. Κάποια στιγμή ακούστηκε κλάμα μωρού. Υπήρχε κίνδυνος να το ακούσουν και να βρουν την κρυψώνα. Και τότε οι γριές γυναίκες άρχισαν να τραγουδούν χορεύοντας και να λένε:

Ή σφάξε το, ή πνίξε το ή δώσ’ το το βυζί σου,

οπότε και θα σταματούσε να κλαίει...

Δεν γνωρίζω πόσες και ποιες από αυτές τις ιστορίες είναι αληθινές... Ενδεχομένως να είναι και απλά αναπαραγωγές του λαϊκού θυμικού αν και πιστεύω ότι δεν μπορεί να μην περιέχουν στοιχεία αλήθειας... Εντύπωση μου κάνει και το πόσο "εύκολα" θυσιάζεται η ζωή του παιδιού για την επιβίωση των υπολοίπων... Η ζωή του ανθρώπου ήταν πιο "φτηνή" τα παλιά χρόνια, παιδιά έκανες πολλά, πολλά μπορεί έτσι κι αλλιώς να σου πέθαιναν, είτε από αρρώστιες είτε από πείνα, είτε από άλλα αίτια... Σήμερα στην χώρα μας, έχουμε την πολυτέλεια, η ζωή του ανθρώπου και ειδικά του παιδιού να έχει πολύ μεγαλύτερη αξία από ότι στο παρελθόν...